EK voetbal geschiedenis: van 1960 tot nu!

Om de vier jaar verzamelen de beste Europese landenteams zich op het Europees kampioenschap voetbal om te strijden om de Henri Delaunay-beker. De eerste editie vond in 1960 plaats in Frankrijk, deze zomer is het met het EK 2024 voor de tweede maal de beurt aan Duitsland om het Europese landentoernooi te organiseren. Tussendoor ging het format meermaals op de schop, sneuvelden diverse records tussen de lijnen en waren er verschillende - soms zeer verrassende - winnaars. Een kleine introductie tot de roemruchte EK voetbal geschiedenis.

Geschiedenis van het EK voetbal in vogelvlucht

Reeds bedacht in 1927, maar pas gerealiseerd in 1960: het Europees kampioenschap voetbal voor landenteams. Dat de eerste twee edities nog ‘Europacup voor landen’ als naam droeg. De Franse bedenker Henri Delaunay, naar wie de EK-trofee is vernoemd, maakte het niet meer mee. De eerste secretaris-generaal van de Europese voetbalfederatie stierf in 1955. Zijn geesteskind is echter nog springlevend en heeft ons heel wat mooie en spectaculaire EK’s gebracht. Beleef hieronder in vogelvlucht nog eenmaal alle eindtoernooien uit de EK-geschiedenis.

EK 1960: Lev Yashin als uitblinker in ‘doelpuntenfestijn’

• Gastland: Frankrijk

• Winnaar: Sovjet-Unie

Het eerste Europees kampioenschap voetbal is een waar doelpuntenfestijn. En dat zonder toplanden als Engeland, Italië en West-Duitsland. Ook België en Nederland geven verstek. De reden? De - toen al - overvolle voetbalkalender. Na een kwalificatiecyclus gaat de ‘Final Four’ in Frankrijk tussen drie communistische landen (Sovjet-Unie, Tsjechoslowakije en Joegoslavië) en het gastland. Uiteindelijk winnen de Sovjets na verlenging met 2-1 van Joegoslavië, mede door sterk keeperswerk van de legendarische Lev Yashin. Tot vandaag de dag is het EK 1960 het eindtoernooi met het hoogste doelpuntenmoyenne (4.25 goals per duel) en het doelpuntrijkste EK-duel (Joegoslavië - Frankrijk 5-4)

EK 1964: Spanje houdt de titel thuis

• Gastland: Spanje

• Winnaar: Spanje

Een eindtoernooi met vier landen is ook het format van het EK 1964 in Spanje. Oranje doet dit keer wel mee aan de kwalificatie, maar verliest onderweg van Luxemburg. Spelmaker Luis Suárez leidt La Rioja in eigen land naar de Europese titel. Met aanvallend voetbal wordt titelverdediger Sovjet-Unie in het Santiago Bernabéu met 2-1 verslagen. Zo wordt Suárez de eerste voetballer die in één seizoen zowel de ‘cup met de grote oren’ als het EK weet te winnen.

EK 1968: Italië de gelukkige winnaar

• Gastland: Italië

• Winnaar: Italië

Italië is in eigen land, na een nieuwe kwalificatieopzet (met groepen in plaats van knock-outwedstrijden), de gelukkige winnaar van het EK 1968. Wat heet: La Squadra Azzurra wint in de halve finale van de Sovjet-Unie na een spelletje kop of munt en

mag de finale overspelen na een late gelijkmaker tegen Joegoslavië (1-1). “Eerlijk gezegd, verdienden we dat resultaat niet”, aldus een goudeerlijke doelman Dino Zoff. Twee dagen later zijn de Italianen alsnog te sterk: 2-0.

EK 1972: met ‘beste Duitse team ooit’ als triomfator

• Gastland: België

• Winnaar: West-Duitsland

Na het wat raar verlopen EK 1968 besluit de Europese voetbalbond om vanaf het EK 1972 in België penalty's te laten beslissen bij een gelijkspel na 120 minuten. Uiteindelijk blijkt dat (nog) niet nodig. Aan de hand van de moderne libero Franz Beckenbauer, spelmaker Günter Netzer en doelpuntenmachine Gerd Müller is West-Duitsland een klasse apart. In de finale gaat de Sovjet-Unie met 3-0 voor de bijl. Bondscoach Helmut Schön zou Die Mannschaft twee jaar later ook naar de wereldtitel tegen Oranje leiden. “Maar de ploeg van 1972 was het beste team dat ik ooit onder mijn leiding had.”

EK 1976: de geboorte van de panenka-strafschop

• Gastland: Joegoslavië

• Winnaar: Tsjechoslowakije

De eindstrijd van het EK 1976 in Joegoslavië had een reprise van de WK-finale van 1974 moeten worden, maar het loopt anders. De eerste wedstrijd op een eindtoernooi in de EK-historie van Oranje eindigt in een sof. De elf van George Knobel verliezen na een keiharde wedstrijd na verlenging met 3-1 van Tsjechoslowakije. Vier dagen later verrassen de Tsjecho-Slowaken ook West-Duitsland. Ditmaal na penalty's, met als sluitstuk de bizarre panenka-strafschop. De boogbal van Antonín Panenka laat doelman Sepp Maier vol ongeloof achter en schenkt de underdog de titel!

EK 1980: opnieuw raak voor Die Mannschaft

• Gastland: Italië

• Winnaar: West-Duitsland

Het format van het eindtoernooi van het EK gaat in 1980 op de schop, van vier naar acht teams, maar er blijft één constante: West-Duitsland in de eindstrijd. In de finale tegen België is Horst Hrubesch de grote man. Die Kopfball-Ungeheuer bezorgt in de 88e minuut met zijn handelsmerk Die Mannschaft de tweede Europese titel. Duitsland is in de EK voetbal geschiedenis nog altijd de ploeg met de meest opeenvolgende finaleplaatsen (3).

EK 1984: Le Roi d’Europe en ploeggenoten laten Frankrijk jubelen

• Gastland: Frankrijk

• Winnaar: Frankrijk

Na de invoering van een groepsfase in 1980, kent ook het EK van 1984 in Frankrijk enkele noviteiten: er is één automatisch geplaatste organisator en de strijd om brons verdwijnt. Het wordt uiteindelijk het toernooi van het magische Franse middenveld met Jean Tigana, Alain Giresse, Luis Fernandez, Bernard Genghini, maar bovenal EK-topscorer Michele Platini. Le Roi d’Europe. De ster van de natie scoort namelijk in elke wedstrijd: negen goals in vijf duels. Nog altijd een record. Opmerkelijk is dat de Franse eindzege nog altijd de laatste is van een EK-gastheer.

EK 1988: triomftocht van Oranje bij oosterburen

• Gastland: West-Duitsland

• Winnaar: Nederland

Voor Oranjefans is er geen beter EK in de geschiedenis van het Europese landentoernooi dan dat van 1988. Na een valse start tegen de Sovjet-Unie (0-1) wordt tegen diezelfde ploeg in de finale de eerste (en enige) Europese titel gepakt. Dat onderweg ook nog West-Duitsland wordt verslagen is de kers op de taart en de wraak voor het ‘trauma van 1974’. “Het Volskparkstadion is van Oranje”, jubelt Evert ten Napel na de beslissende 2-1 van Marco Van Basten. Het leidt tot het grootste na-oorlogse volksfeest.

EK 1992: Deens ‘campingelftal’ verrast Europa

• Gastland: Zweden

• Winnaar: Denemarken

Het eindtoernooi van 1992 kent een van de meest verrassende winnaars uit de EK voetbal geschiedenis: Denemarken. De Denen worden in extremis ‘van de camping geplukt’ om het door een burgeroorlog verscheurde Joegoslavië te vervangen. Het ‘campingelftal’ weet zonder sterspeler Michael Laudrup (die bedankt voor het toernooi) tegen alle verwachtingen in niet alleen de groepsfase te overleven, maar haalt het in de halve finale na strafschoppen ook van Oranje. In de finale wordt ook Duitsland met 2-0 verslagen.

EK 1996: Oliver Bierhoff is goud waard voor Duitsers

• Gastland: Engeland

• Winnaar: Duitsland

In 1996 doen voor het eerst 16 landen mee aan het Europees kampioenschap. In de bakermat van het voetbal: Engeland. Het gastland struikelt in de halve finales, in de ‘wedstrijd van de eeuw’, echter na strafschoppen over Duitsland. De Duitsers nemen het vervolgens in de finale op tegen de verrassend sterke Tsjechen, die na een uur nog eens brutaal de leiding nemen. Een surprise lijkt in de maak, maar dan staat Oliver Bierhoff op. Hij maakt eerst de 1-1 en zorgt in de verlenging voor de eerste golden goal - een nieuwe spelregel waarbij het na de eerste goal in de verlenging ook direct einde wedstrijd is.

EK 2000: Frankrijk pakt Europese titel in De Kuip

• Gastlanden: Nederland & België

• Winnaar: Frankrijk

In de zomer van 2000 bereikt de Oranjekoorts het kookpunt. Nederland mag samen met België het EK van 2000 organiseren en is favoriet voor de titel. Na een vlekkeloze groepsfase en een voetbalfeest tegen Joegoslavië (6-1) volgt echter de kater in de halve finales tegen Italië. Nederland mist twee strafschoppen in de reguliere speeltijd en nog eens drie in de penaltyserie, waarna de Italianen doorgaan naar de eindstrijd. Een nationaal penaltydrama is geboren. Voor La Squadra Azzurra duurt de finale in De Kuip net een paar seconden te lang. Diep in blessuretijd veegt Sylvain Wiltord de 1-0 van Marco Delvecchio van het bord, waarna David Trezeguet in de verlenging de golden goal maakt voor Les Bleus.

EK 2004: Grieks voetbalsprookje

• Gastland: Portugal

• Winnaar: Griekenland

Het EK van 2004 in Portugal is misschien wel een van de krankzinnigste in de EK voetbal geschiedenis. De openingswedstrijd zet daarvoor direct de toon: Griekenland wint met 2-1 van het gastland. In het verdere verloop vliegen de grote voetbalnaties er een voor een uit, maar rollen de Grieken onder leiding van de Duitse bondscoach Otto Rehhagel door het toernooi. In de kwartfinales loopt Frankrijk zich stuk op de defensief sterke Grieken, waarna ook de Tsjechen geen raad weten met de blauwe muur. In de finale wacht opnieuw Portugal. En ook nu zijn de Grieken de beste. Angelos Charisteas kroont zich tot matchwinnaar, schenkt zijn landgenoten het eeuwige geluk en Rehhagel de titel ‘Koning Otto’.

EK 2008: Spanje terug aan de macht

• Gastlanden: Zwitserland & Oostenrijk

• Winnaar: Spanje

Het EK van 2008 in Zwitserland en Oostenrijk begint als een sprookje voor Oranje, maar gaat uiteindelijk als een nachtkaars uit. In de groepsfase wordt indruk gemaakt met klinkende zeges op Italië (3-0) en Frankrijk (4-1), maar na de kwartfinales is het na een nederlaag tegen het Rusland van Guus Hiddink abrupt voorbij. Uiteindelijk gaat de Europese titel naar Spanje, dat in de finale Duitsland met 1-0 verslaat. Het begin van het gouden Spaanse voetbaltijdperk.

EK 2012: gouden Spaanse generatie zorgt voor unieke prestatie

• Gastlanden: Polen & Oekraïne

• Winnaar: Spanje

Spanje is voor het EK 2012 in Polen en Oekraïne dé favoriet. En de titelhouder en wereldkampioen van 2010 stelt niet teleur. Alleen in de openingswedstrijd wordt gelijkgespeeld tegen Italië (1-1), maar in de finale gaat La Squadra Azzurra met liefst 4-0 voor de bijl. Hoe anders is het toernooi van de andere WK-finalist. Het Nederlands elftal verliest alle wedstrijden, gaat roemloos onderuit in de groepsfase en bondscoach Bert van Marwijk krijgt niet veel later zijn congé. La Roja is dankzij de EK-winst het eerste land in de EK-historie die de Henri Delaunay-beker tweemaal op rij weet te winnen.

EK 2016: eindelijk raak voor Portugal (en Cristiano Ronaldo)

• Gastland: Frankrijk

• Winnaar: Portugal

Het EK van 2016 in Frankrijk is het (voorlopige) hoogtepunt uit de interlandcarrière van Cristiano Ronaldo. Hij leidt ‘zijn’ Portugal als captain, en in de finale tegen het gastland als druk gebarende ‘assistant coach’ - nadat-ie na 25 minuten geblesseerd uitvalt - naar de eerste Europese titel. Éder is met het enige doelpunt in de eindstrijd het goudhaantje van de natie, maar ook hij geeft de credits aan zijn aanvoerder: “Hij vertelde me voor de verlengingen dat ik de winnende ging maken.” Het EK in Frankrijk is ook de eerste in het huidige format: met 24 deelnemers, verdeeld over zes groepen.

EK 2020: het voetbalfeest dat pas in 2021 plaatsvond

• Gastlanden: 11 verschillende Europese landen

• Winnaar: Italië

Het EK van 2020 komt er uiteindelijk met een jaar vertraging. Corona verpest in 2020 het 60-jarig jubileumfeestje van het Europees kampioenschap voetbal, maar in 2021 vindt het alsnog plaats. In liefst elf speelsteden en evenzoveel landen. De openingswedstrijd is in Rome, de finale in Londen. En uitgerekend Italië en Engeland staan op Wembley tegenover elkaar. Na een spannende strijd nemen de Italianen de strafschoppen uiteindelijk beter. Met dank aan een excellerende Gianluigi Donnarumma.

Afspraak met de geschiedenis: beleef het EK 2024 samen met BetMGM!

Mis de volgende afspraak met de geschiedenis niet: het EK 2024. En maak het dan direct nóg spannender met BetMGM. Je kan eenvoudig live wedden op alle EK-wedstrijden, zelfs tijdens het duel. Daarnaast is het ook mogelijk om in te zetten op allerlei andere uitkomsten: van de winnaar tot de topscorer van het EK en nog veel meer. Check alle sportweddenschappen.